Nhập đề 

Kính thưa quí thầy, 

Bộ môn thi đấu Vật Vovinam-Việt Võ Đạo là một bộ môn đã được giảng dậy và có tính cách bắt buộc trong các kỳ thi đẳng cấp tại Việt Nam trong những năm phát triển cao độ (1964-1975).

Nhưng sau năm 1975, tại quốc ngoại và hầu hết trên thế giới, bộ môn này chỉ được giảng dậy đòn thế (28 thế vật) cũng như các bài song luyện (từ 1 đến 3), chứ không tổ chức thi đấu vật trong các kỳ thi hoặc trong các cuộc tranh giải.

Tại Việt Nam cũng thế ! Sau 15 năm bị cấm đoán, khi nhà nước cho sinh hoạt trở lại, (1990), thì bộ môn thi đấu Vật cũng bị bước vào quên lãng trong các kỳ thi đẳng cấp cũng như các cuộc tranh giải.

Lý do tại sao thì xin miễn bàn, vì không phải là mục đích của đề án này. Năm nay, nhân đại hội Vovinam-VVĐ thế giới kỳ thứ 8-2016, tôi trân trọng đề nghị : Đề án qui luật tranh giải thi đấu Vật Vovinam-Việt Võ Đạo quốc tế. Đề án này có mục đích tái lập lại bộ môn truyền thống của môn phái và đồng thời làm sống lại nền văn hoá cổ truyền Việt Nam.

Đề án này đã được thận trọng thử nghiệm nhiều năm, từ các vấn đề hình thức như : trang phục, sân đấu, cung cách, thể thức… cho đến các qui luật như : chấm điểm, luật cấm, thời gian, hạng cân…

Khởi đầu là năm 2013, tôi và Hội đồng võ sư Liên đoàn Vovinam-Việt Võ Đạo Pháp, quyết định tái lập bộ môn này nhân giải vô địch toàn quốc và lễ giỗ tổ môn phái năm thứ 53. Để chuẩn bị kỹ lưỡng cho cuộc thử nghiệm này, tôi đã đi một vòng nước Pháp và Bỉ, đến các cục huấn luyện để giảng huấn các kỹ thuật đấu vật cũng như giải thích các qui luật cho các võ sư, huấn luyện viên và các môn sinh. Bởi trong quá khứ, cách đây 31 năm (1985), chúng tôi cũng đã thử nghiệm, nhưng không thành công vì quá nhiều tai nạn. Lý do chính là do thiếu chuẩn bị về phương diện “kỹ thuật đấu vật” cho các môn sinh.

Chính vì thế, cuộc thử nghiệm năm 2013 đã đạt được những thành quả bất ngờ, không những gây hào hứng đối với các môn sinh mà còn thu hút sự thích thú của các khán giả và phụ huynh. Nhưng điều quan trọng nhất và cũng là mục đích của sự thử nghiệm này là tái lập bộ môn truyền thống của môn phái cũng như làm sống lại nền văn hoá cổ truyền Việt Nam.

Sau đó chúng tôi tiếp tục thử nghiệm, sửa đổi và hoàn chỉnh thêm qua các cuộc tranh giải toàn quốc 2014, 2015 và 2016. Không những thế còn được thử nghiệm qua giải vô địch Âu Châu 2016 tại Vương quốc Bỉ cũng như giải vô địch thế giới lần thứ 4 năm 2014 tại Paris.

Xuyên qua 4 năm thử nghiệm trên, tôi thiết nghĩ dự án đã kiện toàn để đề nghị lên Hội đồng võ sư Vovinam-Việt Võ Đạo thế giới, hầu chính thức hoá bộ môn truyền thống này trên toàn thế giới. 

Sơ qua về Vật cổ truyền Việt Nam

Khi xã hội loại người trở thành văn minh, thì đấu vật cũng trở thành một sinh hoạt văn hoá, thể thao và quân sự. Từ thời cổ xưa, người Hy Lạp và La Mã đã sáng chế ra môn Vật tại Âu châu (ngày nay trở thành bộ môn Olympic : lutte gréco-romaine), người Nga có môn Săm-Po (Sambo – Có liên đoàn quốc tế), người Hàn quốc có Ssireum, người Nhật có Sumô (Sumo), người Mông cổ có vật truyền thống (Bökh) …

Tại Việt Nam, thông qua những vết tích lịch sử thời cổ xưa, chúng ta được biết có nữ tướng Lê Chân (năm 43, thời hai bà Trưng), dựng đài thi võ và mở lò đấu vật để chiêu mộ nhân tài tại vùng ven biển Hải Phòng bây giờ. Ông Nguyễn Tam Chinh, cũng cùng thời nữ tướng Lê Chân, mở lò vật tại Mai Động (Hà Nội) và được tôn thành tổ lò vật vùng Mai Động. Vào thế kỷ thứ 10, Dương Đình Nghệ phục hưng lại lò Vật Mai Động và tuyển được 3.000 dũng sĩ đô vật có hạng.

Dưới thời nhà Lý và Trần, các vương hầu tôn thất đều phải đến Giảng võ đường để tập luyện võ thuật và bộ môn Vật là một trong những bộ môn quan trọng. Đại Việt Sử Ký Toàn Thư đã thuật lại câu chuyện con riêng của Thượng hoàng Trần Thừa (1184-1234) là Bà Liệt (Hoài Đức Vương, sinh năm 1216, là cha của Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản) thi đấu vật bị khoá cổ gần tắt thở, nhờ có Thượng hoàng can thiệp nên thoát chết.

Tiến sĩ Vật (Trạng) đầu tiên của Việt Nam có lẽ là ông Vũ Phong (1443), thời nhà Lê, sau đó có ông Mạc Đăng Dung (1483-1851) tiến thân qua tài đấu vật. Ông Lê Như Hổ (1511-1581), ông Nguyễn Doãn Khâm (đời nhà Mạc)… Tóm lại nền võ thuật Việt Nam lúc nào cũng đi đôi với Vật và đặc biệt hơn so với những bộ môn khác là Vật trở thành một truyền thống thi đua hàng năm qua các ngày lễ, hội hè, đình đám v.v. đều được tổ chức hội vật trong các tỉnh thành và làng mạc Việt Nam.

Tiêu biểu nhất và có lịch sử lâu đời nhất là các lò vật: Mai Động, Yên Sở, Tây Mỗ… tại Hà Nội ; lò Quốc Oai, Bát Bạt, Thạch Thất (quê sáng tổ Nguyễn Lộc)… ở Sơn Tây ; lò Tri Nghị, Đồng Nguyên, Chung Mầu, Long Khám… ở Hà Bắc ; lò Nha Môn Thạch Sơn, Tứ Xá, Tử Du… ở Vĩnh Phú ; lò Mỹ Lộc, Giao Thủy, Xuân Trường… ở Hà Nam ; lò Hoàng Hoá, Phú Khe, Lương Quán… ở Thanh Hoá ; lò Nghi Lộc, Nam Đàn… ở Nghệ An ; lò Tiên Lãng ở Hải Phòng : Lò Quảng Ninh, Bố Trạch ở Quảng Bình…

Qui luật đấu Vật Cổ Truyền Việt Nam rất đa dạng, tùy theo địa phương hoặc những kỳ thi tuyển quan võ của các triều đình. Nhưng nói chung thường có những đặc tính như sau : 

• Tổ chức 3 hoặc 4 năm một lần trong các kỳ thi võ của triều đình tuyển quan võ.
• Tổ chức hàng năm tại các tỉnh thành hoặc làng mạc trong các ngày hội, lễ hoặc Tết. 

Các thí sinh thường phải cởi trần và đóng khố khi đấu Vật. Không giới hạn trình độ, đẳng cấp và hạng ký. Cấm không được đấm, đá, cào cấu v.v. mà chỉ được quyền ôm vật. Thắng hay thua, được phân chia theo các trường hợp sau đây : 

• Đẩy đối thủ ra khỏi vòng tròn sân đấu Vật (với một đường kính từ 4 đến 5 thước)
• Nhấc bổng hai chân đối thủ khỏi mặt đất.
• Quật ngã đối thủ xuống đất, bụng ngửa lên trời.
• Khoá nghẹt cổ đối thủ và đối thủ xin thua.

Trong các giải vô địch, thường không giới hạn thời gian trong một hiệp. Các thí sinh phải đấu cho đến khi nào có người thắng hoặc thua mới thôi. 

Có hai loại tranh giải : 

-          Giải nhỏ dành cho các cuộc tranh giải ít người. Các thí sinh phải bốc thăm và đấu với nhau từ vòng loại cho đến chung kết và chỉ chọn 1 người duy nhất thắng giải. 

-          Giải Lớn, là loại giải vô địch, dành cho các cuộc tranh giải qui mô, giữa các làng lớn hoặc trên cấp đô thị. Được chia thành 3 giải như sau : 

• • Giải nhất
  • Giải nhì
  • Giải ba 

Sơ qua luật thi đấu Vật Vovinam-Việt Võ Đạo 

• Các qui luật đấu vật của Vovinam-VVĐ được thành lập từ năm 1964, do « Ban Chấp Hành Trung Ương » (còn được gọi là Hội đồng môn phái, hoặc Hội Đồng võ sư môn phái) chế tác.
• Bộ môn « Đấu Vậ» (tương đương với đấu tự do) là bộ môn thi có tính cách bắt buộc trong các kỳ thi đẳng cấp như các bộ môn : Quyền, Song Luyện, Đấu Tự Do v.v. Được chia ra như sau : 
  • 3 hiệp        : Thi lên các trình độ Lam Đai II và III Cấp
  • 6 hiệp        : Thi lên trình độ Hoàng Đai I Cấp.
  • 9 hiệp        : Thi lên trình độ Hoàng Đai II Cấp.
  • 12 hiệp      : Thi lên trình độ Hoàng Đai III Cấp.
• Mỗi hiệp gồm 3 phút .

Đề án qui luật tranh giải thi đấu Vật Vovinam-VVĐ Quốc tế